ANA SAYFA | İLETİŞİM

• Ana Sayfa
• Anorektal Malformasyon
• Barsak Eğitim Programı
• Stoma Bakımı
• Tıbbı Terimler ve Anlamları
• ARM ilgili Sayfalar
• Toplantılar
• Foto Galeri
• Görüş ve Önerileriniz
• Haberler
• Bize Ulaşın
• Çocuklar İçin
• Dernek Hakkında

Sevgili Aileler,

Bu kitapçık stoma ameliyatı sonrası çocuğunuzun evde bakımını daha rahat ve güvenli bir şekilde yapabilmeniz için hazırlanmıştır. Kitapçık içerisinde çocuğunuzun aktiviteleri, beslenmesi ve stoma bakımı gibi konularla ilgili bilgi bulabilirsiniz.

Herhangi bir sorununuz ya da sorularınız olduğunda öncelikle doktor ya da hemşirenize danışmanız yanlış bilgilendirilmenizi önleyecektir. Sorunlarınızı çekinmeden ifade edebilir ve sağlık personelinden her konuda yardım alabilirsiniz.

Yrd. Doç. Dr. Ebru K. Törüner Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü	Sor. Ser. Hem. Birsen Güzel Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Cerrahisi Kliniği
Prof. Dr. Billur Demiroğulları Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı

• Stoma nedir?
  • Sindirim sisteminde herhangi bir bölümünün dışarı ağızlaştırılmasına stoma denir. Kalın bağırsağın değişik bölgelerinden stoma yapılabilir. En çok kalın bağırsağın yukarı bölgesinin yapılmasına bağlı karnın sağ üst kısmında ya da aşağı bölgesinin yapılmasına bağlı karnın sol alt kısmında bulunur. Yenidoğanlarda ve çocuklarda stoma birçok nedene bağlı yapılabilir. En fazla yapılma nedeni anorektal malformasyonlara bağlıdır.
    
    Stoma ağız içinin görünümüne benzer şekilde kırmızı, nemli ve yumuşaktır. Bazen stoma dokunulduğunda kanayabilir. Bu normaldir çünkü stomada kan damarları fazladır. Stomada sinir ucu olmadığı için dokunulduğu zaman ağrıya neden olmaz. Çocuklarda stoma şekilleri ve büyüklükleri farklılık gösterir. Bazı stomalar deriden kabarık bazıları deri ile aynı hizadadır. İdeal olan stomanın deriden kabarık olmasıdır (Resim 1A). Bu sayede bağırsak içeriğinin çevre deriye bulaşarak pişik yapması engellenmiş olur (Resim 1B).

    Resim 1 Stoma şekilleriA) Deriden kabarık stoma,

    Resim 1 Stoma şekilleriB) Deri ile aynı yüzeyde olan stoma,

    Karın duvarında stoma yapılan bağırsağın tek ucu ya da iki ucu dışarıya açılabilir. Bağırsağın tek ucu dışarıya verilmişse karın duvarında bir tane stoma ağzı görülür. İki ucu dışarıya verilmişse iki tane stoma ağzı vardır. İki ucu dışarıya açılan stomalar, yan yana veya birbirinden ayrı olarak karın duvarında yer alabilir (Resim 2).

    Resim 2 Stoma ağızlarıA) Yan yana uçlu,

    Resim 2 Stoma ağızlarıB) Ayrı uçlu,

• Stoma tipleri nelerdir?
  • Stoma tipine çocuğun ameliyat edilme nedenine göre karar verilir. Genellikle çocuklarda iki tip bağırsak stoması vardır: Kolostomi ve ileostomi (Resim 3).
    
    Kolostomi : Bebek ve çocuklarda en fazla yapılan stoma tipidir. Kalın bağırsak karın duvarına ağızlaştırılarak yapılır. Gelen bağırsak içeriği yumuşak ya da katı kıvamda olur. İshale fazla rastlanmaz, bu nedenle damardan sıvı desteğine ihtiyaç olmaz (Resim 3A).
    
    İleostomi : İnce bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılmasıdır. Kalın barsağın kullanılamadığı durumlarda yapılması tercih edilir. İnce barsak içeriği sıvı olduğu için ishal görülür. Vücut alışana kadar damardan sıvı desteği gerekebilir (Resim 3B).

    Resim 3 Stoma tipleriA) Kolostomi

    Resim 3 Stoma tipleriB) İleostomi

• Stoma ürünleri nelerdir?
  • Stoma yapıldıktan sonra gelen bağırsak içeriğinin toplanması amacıyla stomanın etrafına torba yerleştirilir. Torbaların deriye tutturulan kısmına adaptör denir. Adaptör kısmındaki yapışkan bölge yardımıyla torba stomanın etrafına yapıştırılır. Kullanılacak torba tipi çocuğun yaşına ve stoma tipine göre değişir. Torbalar; tek parçalı ya da iki parçalı şekilde olabilir (Resim 4).
    
    a) Tek parçalı torbalarda (Resim 4A) adaptör torbaya bitişiktir, ayrılmaz. Esnektir ve kullanımı kolaydır.
    
    b) İki parçalı torbalarda (Resim 4B) adaptör torbadan ayrıdır. Torba ve adaptör birbirine plastik bir halka ile tutturulur. İki parçalı torbalarda herhangi bir sorun gelişmezse (Örn: sızıntı gibi) adaptör kısmı 3-5 gün kadar kalabilir. Torba dolduktan sonra halka kısmından çıkarılarak (adaptör deride kalır) torba boşaltılır ya da temizlenir.

    Resim 4 Torba tipleriA) Tek parçalı torba,

    Resim 4 Torba tipleriB) İki parçalı torba

    a) Alttan boşaltılabilir torbaların alt ucu açıktır ve bir kıskaç yardımıyla kapalı tututlur. Torba dolduğunda kıskaç çıkartılır, bağırsak içeriği boşaltılır ve yeniden kıskaç ile torbanın altı kapatılır. Bu torbaların en büyük avantajı daha uzun süre torbanın kullanlabilmesine izin vermesidir.
    
    b) Kapalı torbalarda bağırsak içeriğinin boşaltılabileceği bir açıklık bulunmaz, bu nedenle tek kullanımlıktır. Bu tip torbalar bağırsak içeriğinin az geldiği (Örn: küçük bebekler) ya da kısa süreli kullanımlarda (Örn: yüzme) tercih edilir.
    
    Adaptör açıklığının stoma büyüklüğü ile aynı olması gerekir. Kesilerek ayarlanabilen adaptörler derinin daha iyi korunmasını ve kaplanmasını sağlayabilir.
    
    Bebekler ağladıklarında ya da emdiklerinde hava yutarlar. Bunun sonucunda torbada gaz birikimi fazla olur. Torba içinde çok fazla hava olması adaptörün deriden ayrılmasına neden olabilir. Bazı torbalarda gazın koku yapmadan çıkışını sağlayan filtreler bulunur.
    
    Stoma bakım ürünleri duruma bağlı olarak kullanılan ürünlerdir. Her biri özel bir amaca yöneliktir ve sadece çocuğu takip eden ekibin tavsiyesi ile kullanılmalıdır. Bakım ürünleri olarak pastalar, koku önleyiciler, kayganlaştırıcı ürünler ve ostomi kemerleri sayılabilir.
• Torba nasıl boşaltılır?
  • • İşlemden önce ve sonra eller yıkanmalıdır.
    • Evde işlem sırasında eldiven giymeye gerek yoktur.
    • Torbanın 1/2’si ya da 1/3’ü dolduğunda boşaltılmalıdır. Eğer çok dolarsa, torbanın sızdırmasına ve daha kısa sürede değiştirilmesine yol açar. Torbanın uykudan ve oyundan önce boşaltılması daha uygundur. Boşalttıktan sonra torbanın altı ıslak mendille ya da tuvalet kağıdı ile temizlenmelidir.
    • Eğer bebek bezi kullanılıyorsa, bezi değiştirme sırasında, torba bezin içine boşaltılabilir.
    • Yürümeye başlamayan bebeklerde, torbanın boşaltım yerinin yana doğru pozisyon verilerek takılması, boşaltma işleminin daha rahat yapılmasını sağlar. Büyük çocuklarda ise torbanın boşaltma yerinin aşağıya doğru durması en uygunudur.
    • Torba karın duvarında takılı iken içi boşaltıldıktan sonra temizlenmesine gerek yoktur. Torbanın içine su koyup çalkalamak adaptörün deride kalış süresini azaltabilir. Eğer dışkının torbadan çıkarılması zor oluyorsa, kayganlaştırıcı ürünlerin kullanımı düşünülebilir. Ancak kayganlaşmayı sağlamak için torbanın içine yağ ya da sabun konulmamalıdır çünkü bunlar adaptörün yapışkanlığını azaltabilirler.
    Önemli Not
    Eğer çocuğun dışkısı sıvı kıvamda ise torbanın içine bir kaç parça pamuk topları koymak sıvının torba içinde kıvamlı halde durmasına yardımcı olur.
• Torba ne zaman ve nasıl değiştirilmelidir?
  • Eğer torba sızdırıyorsa ya da gevşedi ise değiştirme zamanı gelmiştir. Aynı zamanda, eğer çocuğunuz size yandığını, kaşındığını söylüyorsa ya da başka bir açıklaması yokken huzursuz görünüyorsa torba değiştirilmelidir.
    • Bebekte torbanın kalış süresi, farklılık göstermekle birlikte, 1 ile 2 gün arasında değişir. Bazen küçük çocuklar üç güne kadar kullanabilirler. Zamanla torbanın çocuğunuzda kalış süresini belirleyebilirsiniz ancak kalış süresi konusunda esnek olmak daha iyidir.
    • Mümkünse torba, stomanın az aktif olduğu dönemde değiştirilmelidir. Sabah erkenden ya da yemeklerden 2 saat sonra değiştirmek uygun zamanlardır.
    • Değiştirmeden önce bütün malzemelerin hazır olduğundan emin olunmalıdır.
    • Adaptörü çıkartırken, yapışkanı gevşetmek için temiz, yumuşak ılık suya batırılmış bir bez kullanılabilir. Yapışkanı deriden nazikçe, yukarıdan aşağıya doğru ayırınız. Torbayı çıkardıktan sonra dışkı gelebilir diye çocuğun yanında bir silme bezi ya da yumuşak tuvalet kağıdı bulundurulmalıdır.
    • Adaptör her zaman kuru ve temiz deriye yapıştırılmalıdır.
    • Çocuk büyürken stomanın da boyutları değişebileceği için stomanın çapı düzenli aralıklarla ölçülmelidir.
    • Stomanın etrafına uygun olacak şekilde adaptör kesilmelidir (Resim 5). Stoma ile torba arasındaki boşluk 1-2 mm’den fazla olmamalıdır.
    • Adaptör elle 1-2 dakika ısıtılarak takılırsa daha iyi yapışmakta ve torbanın kalış süresini artırmaktadır. Ancak torbanın ısıtıcı altında yumuşatılması yanıklara yol açabileceğinden önerilmemektedir.
    • Kesilen adaptörün yapıştırılmadan önce, deriye zarar vermemesi için parmakla kesilen yuvarlağın etrafında çıkıntı olup olmadığı kontrol edilmeli ve gerekirse düzeltilmelidir.
    • Stoma etrafına yapıştırılan adaptör yapışana kadar el adaptörün üzerinde tutulmalıdır (Resim 6).
    • Torbayı içine alan koruyucu kılıflar, deri ile torba arasındaki nemlenme nedeniyle deriin tahriş olmasını azaltmak amacıyla kullanılabilir.

    Resim 5 Adaptörün kesilmesi

    Resim 6 Adaptörün iyi yapışması için elin adaptörün üzerinde tutulması

    Bakım sırasında lateks içeren malzemelerin kullanılması lateks alerjisi gelişmesine neden olabilir.
    
    Stoma malzemelerini serin ve kuru bir yerde saklayınız. Güneş ışınlarına veya yüksek ısıya maruz kalabilecekleri yerlerde muhafaza etmeyiniz.
• Deri ve stomanın bakımı nasıl olmalıdır?
  • Stoma bakımının en önemli unsuru stoma etrafındaki deriyi korumaktır. Torbayı yapıştırmadan önce gerekli ise deri koyucuların uygulanmasına özen gösterilmelidir. Deriyi nazikçe temizlemek için su ile beraber gazlı bez, küçük pamuk parçası ya da temiz bir silme bezi kullanılabilir. Bu malzemelerin steril olması gerekli değildir. Eğer sabun kullanıldı ise derinin iyice yıkanması ve kurulanması gerekir. Islak mendillerin içinde nemlendirici madde olduğu için stoma koruyucularının deri yüzeyine yapışması güçleşebilir. Bu nedenle ıslak mendil kullanımı önerilmemektedir. Bebek yağları, pudraları, kremleri ve losyonları da benzer şekilde adaptörün yapışmasını engellediğinden stoma etrafındaki deride kullanılmamalıdır.
• Banyo yaptırılabilir mi?
  • Evet. Torbalı ya da torbasız biçimde banyo yaptırılabilir. Banyo saati çocuğun torbasının değişim saatine göre ayarlanabilir. Torbasız banyo yaptırıldığında su stomadan içeri girmez. Banyo sırasında stoma çevresine kese, lif gibi şeyler sürülmemelidir. Banyo sırasında stoma yüzeyinden birkaç damla kanama olabilir. Bebek torbasız olarak yıkanırken eğer stomadan kaka gelirse yumuşak bir gazlı bez veya pamukla temizlenebilir. Banyo sonrası stomanın 1 saat açık bırakılarak havalandırılması deri problemlerinin daha az oluşmasına katkıda bulunur. Banyo sonrası stoma çevresine yağlı krem, losyon gibi ürünler sürülmemelidir, aksi takdirde deri koruyucu ürünlerin kullanımı zorlaşır. Eğer bebeğe torbalı şekilde banyo yaptırıldıysa, banyo sonrası stoma bölgesi iyice kurulanmalı ve torbanın yapıştığı yerde açılma olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Çocuk yüzebilir mi?
  • Evet. Ancak yüzme sırasında torba kullanılmalıdır. Mayolar ya da t-shirt şeklinde olan mayo üstleri torbayı kapatabilir.
• Bebekler karınları üzerinde uyuyabilirler mi?
  • Eğer çocuk yüzükoyun uyumaya alışmışsa ve doktoru tarafından onaylanıyorsa, bu şekilde yatış stomaya zarar vermez. Ancak uyku öncesinde bebeğin torbası mutlaka boşaltılmalıdır.
• Özel bir diyete gereksinim var mıdır?
  • Kolostomisi olan bebek ve çocuklarda genellikle özel bir diyete gereksinim yoktur. Sadece çocuğun eğer başka bir tıbbi sorunu varsa o zaman özel bir diyet gereksinimi olabilir. Bebekler için ek gıdaya ayına uygun olarak başlanmalıdır. Her başlanan yeni gıda çocuğun dışkı rengini ve içeriğini değiştirir. Bunun yanı sıra, daha fazla gaza neden olur. Bu normaldir. Her yeni gıdaya tek tek ve azar azar başlanmalıdır. Böylece vücudun oluşturacağı tepkiler ve alerjiler belirlenebilir. İleostomisi olan bebek ve çocuklarda genelde ishal görüldüğünden bağırsak içeriğinin kıvamını atırmak için özel bir beslenme şekli veya ilaçlar gerekebilir. Bunların kullanımına takip eden doktor karar verecektir.
• Bebek emzirilebilir mi?
  • Evet. Emzirmenin hem anne hem de bebek için birçok avantajı vardır. Bebeklerin 6 aya kadar sadece anne sütü ile beslenmeleri önerilmektedir. Altıncı ayda ek gıdaya başlanmalı ancak emzirme devam etmelidir. Emzirmeden önce bebeğin torbası boşaltılırsa anne ile olan teması daha rahat olacaktır.
• Çocukların beslenmesi nasıl olmalıdır?
  • Ameliyat sonrası dönemde sindirim sisteminin hızına göre çocuğun beslenmesi düzenlenmelidir. Bağırsağı hızlı çalışan, dışkı için depo bölgesi olmayan, kısa bağırsağa sahip çocuklarda ishale eğilim olur. İshali önlemek için muz, elma, beyaz ekmek, haşlanmış et gibi gıdalar çocuğa verilmeli ve kızartmalar ile süt ürünlerinden uzak durulmalıdır. Bağırsağı uzun ve genişlemiş olan çocuklarda ise kabızlığa eğilim olur. Bu durumda pişmiş ya da taze sebze ve meyve gibi gıdalar çocuğa verilmelidir. Bebek ve çocukların ara ve ana öğünlerini aynı saatte yemesi sindirim kanalının uyarılmasını ve düzenli çalışmasını sağlar.
    

    Stomalı Çocukların Beslenmesindeki Rehber Besinler *
    Gazı Azaltıcı Besinler	Kızılcık suyu, Yoğurt, Maydanoz, Domates suyu
    Kabızlığı Engelleyen Besinler	Ilık/sıcak içecekler, Su, Pişmiş sebzeler, Pişmiş meyveler, Taze meyveler, Doğal meyve suları
    İshali Engelleyen Besinler	Elma püresi, Muz, Haşlanmış pirinç, Tost, Fıstık ezmesi
    Stomayı Tıkayabilecek Besinler	Kayısı çekirdeği gibi iri taneli çekirdekler, Çiğ lahana, Kereviz, Mısır, Patlamış mısır, Hindistan cevizi, Kurutulmuş meyve, Çerez, Mantar, Ananas, Portakal

    * Çocuğun beslenme şekli takip eden sağlık ekibinin tavsiyesine göre ayarlanmalıdır.
• Bebek için belli kıyafetler seçilmeli midir?
  • Özel kıyafetlere gereksinim yoktur ancak kullanılan kıyafetlerdeki bel lastiklerinin torba üzerine bası oluşturmamasına dikkat edilmelidir. Tek parçalı kıyafetlerin giydirilmesi bebeklerin ellerinin torbayı tutmasını engellemek için faydalıdır. İki parçalı olan giysilerde alt parçanın aşağı doğru çekilmesi sonucu torba yerinden çıkabilir. Ancak iki parçalı giysiler de torbanın boşaltılmasında ya da değiştirilmesinde rahatlık sağlayabilir.
• Koku olduğunda ne yapılmalıdır?
  • Torba karın duvarına iyi yapışmış iken koku oluşmaz. Eğer koku varsa, torbada sızıntı olduğunu ya da torba ağzının temiz olmadığını gösterir. Koku önleyici pudraların kullanımı, akciğer sorunları yaratabileceği için bebeklerde önerilmemektedir.
• İlaç verirken nelere dikkat edilmelidir?
  • Sadece doktor tarafından yazılan ilaçlar çocuklara verilmelidir. Reçete verilmeden önce çocukta hangi tip stoma olduğu doktora söylenmelidir. Yeni başlanan ilaçlar dışkı içeriğinin değişmesine neden olabilir.
• Çocuklarda stomanın rengi değişebilir mi?
  • Genellikle stomanın rengi değişir. Bazen çocuk ağladığında, ıkındığında, bazen ortamın ısısına göre stomanın renginde değişiklikler görülebilir. Beyazlaşır. Eğer stomadaki renk değişimi geçici ise endişe edilecek bir durum söz konusu değildir.
• Yapıştırıcı çok etkili olmuyor. Ne yapılabilir?
  • Ortamın ısısı, kakanın kıvamı gibi adaptörün yapışmasını etkileyen unsurlar olabilir. Örneğin sıcak havalarda terleme nedeniyle adaptörün yapışkanlığı uzun süre dayanamayabilir. Beslenmedeki değişiklikle, ilaç kullanımı, bebeğin diş çıkarması kakanın kıvamını değiştirerek yine torbanın yapışmasını bozabilir. Bunlar geçici durumlardır ancak uzun süre devam ederse daha uzun süreli dayanabilecek ürünlerin kullanımı uygun olacaktır.
    
    Çocuğun hareketliliği arttıkça torbanın kullanım süresi de değişmektedir. Çocuklar emeklemeye ve yürümeye başladıklarında torba tüketimi de artmaktadır. Çocuğun doğasında olan bu aktiviteler torba yüzünden kısıtlanmamalıdır.
• Seyahate çıkılabilir mi?
  • Evet. Seyahate çıkmadan önce bol miktarda malzeme temin edilmelidir. Çünkü iklim ve çevre değişimlerine bağlı tahmin edilenden daha fazla malzeme gerekebilir. Bu malzemeler ulaşım aracının içinde, hemen müdahale yapılacak şekilde taşınmalıdır. Eğer uçakla yolculuk yapılacaksa uçak kalkerken ve inerken oluşacak basınç farkları sırasında bebeklere emzik verilmelidir. Aksi takdirde, kulakta oluşacak basınç farkı dengelenmezse bebekte huzursuzluğa, ağlamaya ve devamında gaz problemlerine neden olacaktır.
• Kreşe ya da okula başlarken nelere dikkat edilmeli?
  • Çocuk kreşe ya da okula başlayacağı zaman öğretmenlerle konuşulup çocuğun durumu hakkında bilgi verilmelidir. Ayrıca torbada sızıntı olursa ne yapılacağı da gösterilmelidir. Okula mutlaka gerekli olan malzemelerden bırakılmalıdır.
• Çocuklar yaş dönemlerine göre bakıma nasıl katılabilirler?
  • Çocuklar büyüdükçe stoma bakımına katılımları cesaretlendirilmelidir. Örneğin okul öncesi dönemde çocuklar kullanılacak malzemeyi tutabilir, malzemenin yapışkanını çıkarabilir ve stoma etrafının temizlenmesine yardımcı olabilirler. Daha büyük çocuklar ve ergenler stoma bakımlarının bütün sorumluluklarını almalıdırlar. Ergenler kendileri için en uygun olan stoma malzemesinin seçimine karar verebilirler. Stoması olan bir çocukta işeme için tuvalet eğitimi diğer çocuklara verildiği aynı yaşlarda ve şekilde yapılmalıdır.
    
    Torbalar için geliştirilen küçük klipsler ve lastik bantlar küçük yaştaki çocuklarda kullanılmamalıdır. Bunlar çocuklar tarafında yutularak boğulmalara yol açabilir.
    
    Eğer torbanın değiştirilmesi gekiyor fakat bebeğiniz ağlıyorsa, bebeğiniz sakinleşinceye kadar bekleyin ve ona sarılın. Böylece her ikiniz de daha iyi hissedersiniz!
• Stomadan lavman yapılması gerekli mi?
  • Bazı özel hastalık durumlarında stomadan sıvı verilerek bağırsağın yıkanması gerekebilir. Bu işleme lavman denilmektedir. Bütün stomalarda lavman yapılması gerekli değildir. Lavmanın yapılıp yapılmamasına bebeği veya çocuğu takip eden doktoru karar verir. Lavmanın nasıl yapılacağı ise yine takip eden sağlık personeli tarafından size öğretilecektir.
• Ne zaman sağlık kuruluşuna başvurulmalı?
  • Stomaya ilişkin sorunlar ortaya çıktığında bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bu sorunlar:
    1. Deri Lezyonları: Stoma etrafındaki deri bütünlüğünde bozulma, kızarıklık ve renk değişikliğinin olması
    2. Stomada Renk Değişikliği: Stoma renginin tümüyle koyulaşması (Stoma normalde ağız içinin rengi gibi parlak pembe renktedir. Stoma çevresinde bir miktar renk koyulaşması önemli değildir. Ancak stoma tamamen koyu siyah renk olduğunda acil müdahale edilmesi gerekir)
    3. Stoma Kanaması: Stomada durmayan bir kanama olması (Stomanın temizlenmesi sırasında bir miktar kanama normaldir. Ancak durdurulamayan kanamaya müdahale edilmesi gerekir)
    4. Sıvı Kaybı: Kusma, ishal gibi durumlarda stomadan gelen miktarın artması ve çocukta susuzluk belirtilerinin ortaya çıkması
    5. Stomanın Geriye Kaçması: Stomanın geriye, karın içine doğru çekilmesi
    6. Stoma Enfeksiyonu: Stoma etrafındaki deride kırmızılık, ısı artışı, şişlik olması
    7. Stomanın Sarkması: Karın içindeki bağırsağın stomadan çıkarak dışarı doğru sarkması
    8. Stoma Fıtığı: Stomanın dikişlerle tutturulmuş olduğu etrafındaki karın duvarının gevşemesi ve bu bölge dokusunda incelme ve kabarıklık olması
• Sözlük
  • Adaptör: Stoma torbasının karın derisine tutunmasını sağlayan yapışkan kısmı
    
    İleostomi: İnce bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılması
    
    Kolostomi: Kalın bağırsağın karın duvarına ağızlaştırılması
    
    Lavman: Bağırsağın dışkı atıklarından ve salgılardan özel bir sıvı ile temizlenmesi
    
    Ostomi kemeri: Torbanın sabitlenmesi amacıyla torbanın altından ya da üstünden geçirilen kemer (Kemerin torbadan geçmesi için torbanın çıkıntısının olması gerekir).
    
    Pasta: Deriyi korumak, sızıntıyı önlemek ya da dolgu oluşturmak amaçlı kullanılan koyu kıvamlı krem
    
    Stoma: Sindirim kanalının herhangi bir bölümünün deri yoluyla dışarıya ağızlaştırılması
• Kaynaklar
  • Aguayo, P., Fraser, J.D., Sharp, S. et. al. (2009). Stomal complications in the newborn with necrotizing enterocolitis. Journal of Surgical Research, 157, 275-278.
    
    Ball., J.W., Bindler, R.C. (2006). Child Health Nursing: Partnering with Children and Families, Upper Saddle River, New Jersey.
    
    Caring for Your Child with an Ostomy, Caregiver Booklet, Hollister Global, Available at http://www.hollister.com/us/files/pdfs/osted_pcb_pediatric.pdf. Accessed: 10.08.2010.
    
    Hockenbery, M.J. (2005). Wong’s Essentials of Pediatric Nursing, Seventh Edition, Elsiver-Mosby, Missouri.
    
    Kelly, A., Liddell, M., Davis, C. (2008). The nursing care of the surgical neonate. Seminars in Pediatric Surgery, 17(4), 290-296.
    
    Pasek, T.A., Geyser, A., Sidoni, M. et al. (2008) Skin care team in the pediatric intensive care unit: A model for excellence. Critical Care Nurse, 28(2), 125-135.
    
    Rogers, V.E.(2003). Managing preemie stomas: More than just the pouch. Journal of WOCN, 30(2), 100-110.
    
    Walling, A.D. (2004). Multidimensional care of patients with colostomy. American Family Physician, 69(1), 193.